Produced by Marc D'Hooghe.
HENRIK IBSEN
DRAMATISCHE WERKEN
VERTAALD NAAR DE OORSPRONKELIJKE NOORSCHE UITGAVE
DOOR J. CLANT VAN DER MIJLL-PIEPERS
& MET EENE INLEIDING VAN Dr. W.G.C. BIJVANCK
* * * * *
INHOUD
INLEIDING TOT IBSEN DOOR W.G.C. BIJVANCK
STEUNPILAREN DER MAATSCHAPPIJ
NORA (EEN POPPENHUIS)
SPOKEN
EEN VIJAND DES VOLKS
* * * * *
[Illustratie: HENRIK IBSEN. Naar het schilderij van E. WERENSKJÖLD (1895)]
INLEIDING TOT IBSEN DOOR W.G.C. BIJVANCK
* * * * *
I.
DE TIJD, HET WERK EN DE MAN.
Toen, in 1828, Henrik Ibsen ter wereld kwam, koos hij het juisteoogenblik van geboorte voor zijn roeping als "staats- ensamenlevings-satyricus"[1] der 19e eeuw.
Wie an dem Tag, der Dich der Welt verliehen,
Die Sonne stand zum Grusse der Planeten,
Bist alsobald und fort und fort gediehen
Nach dem Gesetz, wonach Du angetreten.
So musst Du sein, Dir kannst Du nicht entfliehen….[2]
De stand der lichten aan den hemel, bij het eerste begroeten van hetlevenslicht, bepaalt ons lot en onze bestemming,—zoo spreekt dedichter-profeet, en er is zeker aan elk der menschenkinderen een weg vanontwikkeling voorgeschreven en gezet van de vroegste kindsheid af, maarof die baan uit de sterren valt af te lezen?—wij willen den dichtergelooven, wanneer hij het zegt, en toch liever wat nader bij den gronduitzien om onze overtuiging de rechte verzekerdheid te geven.
* * * * *
Heeft Ibsen's geboortejaar, het jaar 1828, als ik het noem en voor mijnverbeelding opstel, niet zijn eigen min of meer expressieve physionomie?
Het is een grensjaar. De wereld, ondanks de doorstane Revolutie, ligtdan nog in banden. Wat oud is en vervallen en niet meer mocht bestaan,overheerscht nog schijnbaar. Maar dat oude is al hol en verbrokkeld,zijn tijd is voorbij, en een gevoel van vernieuwing herleeft; jazachtjes begint de wind reeds te blazen die de belofte van het nieuwebrengt….
Laat mij, om de beteekenis aan te toonen van het jaar 1828, alsuitgangspunt voor den dichter, een overzicht nemen over de afgeloopeneeuw.
* * * * *
Het hoofdmoment van de 19e eeuw is de Revolutie die haar inleidt, degroote Omwenteling. Men denkt daarbij het eerst aan Frankrijk, aan eenstaatsorde die werd omgekeerd, aan staatsgrenzen die werden gewijzigd enopgeheven; maar het was niet uitsluitend een politieke gebeurtenis; zijhad ruimer gebied in Europa, zij greep den geheelen mensch aan en zijhervormde menschengeest en menschengevoel.
Wat men noemt de revolutionaire beweging of de hervorming van het eindder 18e eeuw, dat heeft de dingen der wereld verplaatst en in een anderlicht gesteld: de menschen naderden tot elkander over de afscheiding vanhun stand en volksaard, de dingen verlieten hun vakken en indeelingen,alles werd bezield door een geest van eenheid en verwantschap. Een nieuwleven komt over het aangezicht van de aarde. Men staat anders danvoorheen tegenove